پایگاه اطلاع رسانی خاروانا :

ادامه بحث قبلی:

نگاهی به تاریخ ، فرهنگ و جغرافیای (دیزمار)

ای صبا گر بگذری برساحل رود ارس

بوسه زن برخاک آن وادی و مشکین کن نفس

منزل سلمی که باش هر دم از ما صد اسلام،

پر صدای ساربان بینی و آهنگ جرس.       « حافظ»

دیزمار یکی از ولایات منطقه ارسباران و یا قره داغ می باشد که در تقسیمات کشوری فعلی به سه منطقه دیزمار  غربی به مرکزیت سییاری (سیه رود)،

دیزمار مرکزی به مرکزیت (خاروانا) و دیزمار شرقی به مرکزیت (مرداناغیم) تقسیم شده است.ارسباران در شمال غرب ایران ودر شمال استان آذربایجان  شرقی واقع شده است که از طرف شمال به رود ارس ، از جنوب به شهر تبریز ،هریس و شرق به شهرستانهای مشکین،مغان  و از غرب به شهرستان  مرند و جلفا محدود می گردد.شهرستان اهر و کلیبر مرکز منطقه ارسباران است و این منطقه دارای پانزده ولایت است که هوراند، ورزقان ،دیزمار غربی و شرقی ،اوزومدول،ماوازخان (مواضع خان)، حسنوو،مئشه پارا اسکانلی ،مولان،آبش احمد ازاعظم ولایت آن دیار است.دیزمار دارای یکصدوبیست ده می باشد : اسامی برخی روستا ها به شرح ذیل است.

آستامال،آوان آوانسر،آقان (اغوان)،اندیرگان،اوردوکن،ارزیل،اوروج ،آستاراخان،اوشتوبون،الیف آباد،

الوان،انویق،اننیق،ایری،بیشکک،پیربولاق،پهناور،تیلکری،جوشون،چشموغان،حاجیلار،خاروانا،دست ایری(دستجرد) ،دوزال،دوست آشا،سیرکئش،سیغای،سیند آخیر،سؤهران،سیوان،سییاری،ترزم،رحیم قیشلاغی،نووه کی،قولان،قره دره،کالجان،گؤی گونبد،کوردشت ،کومار،کلوو،کوجان،کوراکئش،گول آخیر،گلوو،کوکمر،گوراند،لامباران،لیلاب،مزرعه شادی،چول مزره سی،موسن،مشک عنبر،میانا،نئچق،نظرکندی،نگاریستان،نمنق،نوجه مهر،ورزقان،هولق،یئنگیجه،مرداناغیم،قره چی لر،اولیق،کیرینگان،زنگیلان،کلاله،کوانی می باشد.دیزمار به عنوان یکی ازولایات مشهور ارسباران از طرف شمال به رود ارس، از طرف جنوب به بخش اوزومدول ارسباران از مغرب به بخش داران شهرستان جلفا و منطقه مرند(رشته کوه های کامچی) و از طرف شرق به بخش مئشه پاراو و حسنوو منتهی می گردد.منطقه دیماز دارای کوه های تند ونیز باتخته سنگ های عظیم سر به فلک کشیده همچون کامتال ،مشک عنبر،پیرسقا ،دوخانا و دارای گردنه های صعب العبور دره های ژرف و چین خوردگی های نا مرطب واعجاب انگیز و جنگل های وسیع و مراتع سرسبز و رودهای تند می باشد.در این منطقه از ارسباران دره ها بسیار تنگ است و فرسایش آب بطور عمقی بوده و شیب تند سیلاب ها باچهره زیبا و عجیب منظره بسیار تماشایی را به وجود آورده است.علیرغم سوابق تاریخی منطقه دیزمار باتوجه به وجود آثار تاریخی قلعه ها واستراتژیکی بودن منطقه و موقعیت آن و ترکیب و ساختار فرهنگی،طبیعی منطقه در کتب تاریخی به عظمت از آن یاد شده است و در کتاب های تاریخی عالم آرای عباسی و ذکر سلاطین سلاجقه،نزهته القلوب اثر میرزه حمدالله مستوفی ناسخ التواریخ از آن سخن رفته است با این حال تاریخ فرهنگ و استعداد طبیعی وانسانی منطقه برای مردم کشورمان تاکنون در کتمان مانده است.

بی تناست نیست که برخی از نوشته های مورخین بزرگ در اینجا درج گردد:.....ادامه دارد

منابع:دیوان میرزا خرم کوردشتی